Malarstwo

17 kwietnia, 2007

Otwarcie: 17.04.2007, godz. 18:00
18.04.2007 – 30.05.2007

Zbigniew Gostomski (ur. w 1932r.) artysta, profesor warszawskiej ASP jest jednym z założycieli Galerii Foksal. Na wystawie inaugurującej działalność Galerii w dniu 1 kwietnia 1966 roku pokazał prace z serii Przedmioty optyczne, które tworzył od końca lat 50. Są to reliefy o formach, kontrastowanych czernią i bielą, kreujących iluzję przestrzeni. Budowę obrazów określają stosunki liczbowe odnoszące się, zgodnie z regułami geometrii, do założonej przez autora wielkości dzieła oraz efektu optycznego. Efekt ów uzyskuje twórca operując podstawowym kontrastem malarskim – czernią i bielą. Jak trafnie zauważał Wiesław Borowski w katalogu do pierwszej indywidualnej wystawy Gostomskiego w galerii Krzywe Koło w roku 1964 – artysta różnicuje formy według zasady korelacji odwrotnej, w myśl której, gdy jedna wartość maleje to w odpowiedni sposób wzrasta druga wartość. W Obiektach Optycznych zestawione kontrastowo formy równomiernie ciemnieją i jaśnieją, zgodnie z przyjętym przez autora punktem kulminacji bądź wyciszenia. Dzięki temu artysta znacznie silniej działa na odbiorcę, niż stosujący zwykłą iluzję gry przestrzennej. Ostro wyznaczane i niwelowane granice prowadzą widza  w głąb cienia i światła zmuszając do bezprzedmiotowego postrzegania, gdyż ukazujące się i znikające formy zdają się zmierzać daleko poza rejony ujęte ramami obrazów – ku nieskończoności.

Penetracja zagadnienia iluzji przestrzeni zrodziła u Gostomskiego ideę zespolenia dzieła z kontekstem, z otoczeniem, w którym miało zaistnieć. W roku 1967 zrealizował w Galerii Foksal pracę obejmującą całą galerię, przedstawiając totalne odrealnienie jej rzeczywistej przestrzeni. Dzieło nazwane Environment zbudował z białych i czarnych powierzchni, których piony i poziomy kontrastował z faktycznymi zarysami wnętrza, malując czernie i biele realnym światłem białych świetlówek ułożonych płaszczyznami na podłodze. Wrażenie nieobiektywności przestrzeni spotęgował czarnymi kołyszącymi się podłogami.

Obecna wystawa odwołuje się do zarysowanych wyżej historycznych wydarzeń. Fragmentaryczną reminiscencję Environment odnajdziemy w prezentowanym statycznym obrazie podłogi mającym zakwestionować symetrię pomieszczenia oraz wskazać, przy subiektywnym wyborze formy, na istotne dla tego wnętrza, obiektywne i niepodważalne uwarunkowania przestrzenne.

Na ekspozycji mają swoją premierę nigdy dotąd w Polsce nie pokazywane prace z cyklu Przedmiotów optycznych wykonane  w latach 60. i 70., pochodzące ze zbiorów prywatnych  i łódzkiej Galerii 86.

W twórczości Zbigniewa Gostomskiego znajdziemy dzieła wyznaczające, według Piotra Piotrowskiego, w polskiej historii sztuki, cezurę między modernizmem a neoawangardą. Jego sztuka określana jest mianem klasycznej także dlatego, że koncentruje się na klasycznej dla malarstwa, intelektualnej problematyce specyfiki materii plastycznej i wizualnego znaku. Artysta w swej pracy poszukuje reguły – określenia kierunku i miary, wzoru i modelu oraz systemu zależności między strukturą, skalą i proporcjami. Systemu, który nie ogranicza, bo w ramach przyjętej metody istnieje nieskończenie wiele możliwości rozwiązań. Również odbiór jego dzieł jest czynnością aktywną, dającą  możliwość twórczego widzenia.